fbpx

Γιώργος Καλακαλλάς, ο γλύπτης που ανέδειξε την ψυχή της ύλης

Ο Γερακιώτης Γ. Καλλακαλάς, καλλιτέχνης με πανελλήνια και διεθνή αναγνώριση, με δεκάδες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με πλήθος βραβείων και επαίνων, έχει αφήσει ανεξίτηλα το στίγμα του στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της εποχής μας.

Τα έργα του, ρωμαλέα και επιβλητικά, μαρτυρούν την ευαισθησία και το ταλέντο του δημιουργού τους και μας συγκινούν.

Ιδιαιτέρως σε αυτήν τη χρονική συγκυρία τα έργα του μας παρέχουν, εκτός της τέρψης του βλέμματος, μηνύματα αισιοδοξίας γι’ αυτό που εν δυνάμει μπορούμε νάμαστε όλοι μας, δηλαδή Δημιουργοί, με ό,τι κι αν καταπιάνεται ο καθένας από εμάς.
Και αν αναλογιστεί κανείς τη διαδρομή του, αυτή έχει μέσα της όλα τα θετικά στοιχεία της φυλής μας, του Οδυσσέα και των Αργοναυτών, δηλαδή, την αναζήτηση, την περιπέτεια, τους πειρασμούς, τη δοκιμασία, την επινοητικότητα, την προκοπή.

Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, επί 41 χρόνια, ο Γ. Καλακαλλάς συνδύασε αρμονικά την προσωπική του δημιουργία με τη διδασκαλία μεταλαμπαδεύοντας την εμπειρία του σε εκατοντάδες νέους, αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες.

Έργα του Γιώργου Καλακαλλά είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν οι φιλότεχνοι της ευρύτερης περιοχής μας στην έκθεση γλυπτικής που οργανώθηκε από την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Γέρακα, στο φουαγιέ του Πολιτιστικού Κέντρου Γέρακα, στο δεκαήμερο 19-30 Σεπτεμβρίου 2010

Η έκθεση πραγματοποιηθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του “Πολιτιστικού Σεπτέμβρη 2010”, είχε τον τίτλο ¨Η Ποιητική της φόρμας” και την επισκέφθηκε μεγάλος αριθμός πολιτών κάθε ηλικίας.

Την επιμέλεια της Έκθεσης είχε ο Γλύπτης, Χαράλαμπος Θεοδώρου και την επιμέλεια των κειμένων η Εύη Δελλή.

Η κατακόρυφος και μακρά διαδρομή του Καλακαλλά

Του γλύπτη
Χαράλαμπου Θεοδώρου

Από τον Τύρναβο, όπου γεννήθηκε και περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, μέχρι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, φθάνοντας στην ανώτατη Βαθμίδα του καθηγητή στην έδρα πλαστικής της Αρχιτεκτονικής Σχολής, η διαδρομή του Καλακαλλά μοιάζει ασύλληπτη.

Δρόμος μακρύς, επίπονος μαζί και θαρραλέος.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι από τα πρώτα φοιτητικά του χρόνια στην ΑΣΚΤ, μαθητής του Γιάννη Παππά, ο Καλακαλλάς δεν αρκείται στην επικρατούσα ακαδημαϊκή μελέτη που του προσφέρεται. Πειραματίζεται και αναμετράται με τις μοντέρνες τάσεις της γλυπτικής της εποχής του υπακούοντας στο προσωπικό του ένστικτο, στοιχείο που τον ακολουθεί σε όλη την μετέπειτα πορεία του.

Έκτοτε, παραστατικότητα και αφαίρεση είναι δύο γραμμές που ο γλύπτης θα υπηρετήσει με συνέπεια. Δύο γραμμές χαραγμένες αποφασιστικά και συνειδητά. Άλλοτε χωριστά η μία από την άλλη και άλλοτε εισχωρώντας η μία μέσα στην άλλη, οι δύο φαινομενικά αντίρροπες τάσεις εναρμονίζονται με θαυμαστή δεξιότητα με όποιο υλικό και αν καταπιάνεται.

Από τη μια ο ρεαλισμός στην απόδοση των μορφών, στις Προτομές και τα αγάλματα.

Διάσπαρτα σε όλον τον Ελλαδικό χώρο αλλά και στη Βαλκανική και την Κύπρο, μικρά ή γιγαντιαία, τα έργα του αποτυπώνουν ξεκάθαρα το Βαθύ αίτημά του να αποδώσει τις αισθητές μορφές έτσι καθώς τις ξέρουμε ή τις θυμόμαστε, ενώ παράλληλα ο ίδιος συναντάται μαζί τους καθώς εκείνες απελευθερώνονται, μέσω της σμίλης του, απ’τα κατάβαθα της ύλης του πηλού, της πέτρας ή του μαρμάρου.

Είτε από παραγγελίες, είτε από νικηφόρους διαγωνισμούς, είτε από προσωπική επιλογή των προσώπων, ο Καλακαλλάς καταφέρνει με τη δύναμη του ταλέντου του να αναδείξει την ψυχή της ύλης και τους ήρωες της ιστορίας που κρύβει μέσα της.
Χωρίς στερεότυπα αφήνεται στη ζωτική του παρόρμηση να εκφράσει την πραγματικότητα έτσι όπως αυτός την αντιλαμβάνεται, προσδίδοντας χαρακτήρα στις μορφές με τη χρήση της γλυπτικής χειρονομίας που αρμόζει κάθε φορά.

Απ την άλλη, σταθερά, ζυγίζεται με την αφαίρεση.

Αντλώντας από μια αστείρευτη δεξαμενή μορφές, σαν από όνειρο βγαλμένες, υφαίνει χρόνο με το χρόνο το προσωπικό του όραμα, ελεύθερα. Στην αναμέτρησή του με τις έννοιες της μορφής, του χώρου και της ύλης, έχει σύμμαχο ένα στέρεο δωρικό λόγο, απ’ τα παλιά φερμένο, και το λυρισμό του ονείρου του.
Ο Καλακαλλάς, νηφάλιος και πληθωρικός συνάμα, πιστός όσο λίγοι στο εργαστήριο του, έχει ήδη ένα ογκώδες έργο. Θα μπορούσε και με λιγότερα να μας πείσει, αλλά η σχέση με την Ποιητική του υπήρξε ακόρεστος ακόμα και στα δύσκολά του.

Η ιστορία, αρχαία και νεώτερη, η μυθολογία, το διάστημα, ο έρωτας, οι χορευτές, τα προσωπικά του Βιώματα με τα άλογα και τους καβαλάρηδες είναι τα θέματα που απηχούν τις προσωπικές ευαισθησίες του και την ατομική του θεραπευτική επιλογή.

Κι έτσι καθώς αγωνιά για τα άλογά του και το ημέρωμά τους, για την έκφραση τους στο χλιμίντρισμά τους, έτσι μάχεται με τις ά-λογες δυνάμεις του, ομορφοποιώντας τες.

Ποιος είναι ο καθηγητής-γλύπτης, Γιώργος Καλακαλλάς

Ο Γεώργιος Καλακαλλάς γεννήθηκε στον Τύρναβο το 1938. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με καθηγητή τον Γιάννη Παππά.

Αποφοίτησε το 1962 λαμβάνοντας Πτυχίο Γλυπτικής και Πτυχίο Θεωρητικών και Ιστορικών Σπουδών. Καθ’όλη τη διάρκεια των σπουδών του υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ). Επίσης έλαβε υποτροφία από το Υπουργείο Παιδείας και το τότε Βασιλικό ίδρυμα για την μελέτη της Μεταβυζαντινής και Λαϊκής Τέχνης για ένα χρόνο στο Πήλιο και για δύο χρόνια στα Ζαγοροχώρια, από το 1959 έως το 1962. Το 1962 απέσπασε το πρώτο του βραβείο, ύστερα από διαγωνισμό, για το Μνημείο του Αυξεντίου στην Κύπρο.

Έχει πραγματοποιήσει 38 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ενδεικτικά αναφέρονται:

Πνευματικό Καλλιτεχνικό Κέντρο «ΩΡΑ», Αθήνα.
Γκαλερί «ΖΥΓΟΣ», Αθήνα.
Δημοτική Πινακοθήκη, Λάρισα, Μουσείο Κατσίγρα.
Πανεπιστήμιο EOTVOS, Ουγγαρία.
Αίθουσα Τέχνης, Ξενοδοχείο «Cape Sounio».

Παράλληλα έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 140 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και περί τις 90 εκθέσεις στο εξωτερικό (ενδεικτικά: Λονδίνο, Παρίσι, Βουκουρέστι, Σάο Πάολο, Κύπρος, Βουδαπέστη, Αλεξάνδρεια, Ρώμη, Αρέτσο, Κάμπροβο Βουλγαρίας, Ουάσιγκτον).

Έργα του βρίσκονται τοποθετημένα σε πολλούς δημόσιους χώρους ανά την Ελλάδα..

Ενδεικτικά:

■ Στη Σκάλα Ωρωπού, έργο σε μάρμαρο ύψους 2,20 μ.
■ Στη Φιλοθέη, έργο σε μάρμαρο 2,60 μ.
■ Στη Λάρισα, άγαλμα του Ιπποκράτη σε μάρμαρο ύψους 4,20 μ.
■ Στα Ζαγοροχώρια, «Ηρωίδα Γυναίκα της Πίνδου» (Ζαγορίσια γυναίκα), σε χαλκό, ύψους 6 μ.
■ Στο Δήμο Χολαργού, στη συμβολή των οδών Μεσογείων και Περικλέους, «Περικλής» σε χαλκό, ύψους 2,60 μ.
■ Στην Αθήνα, στη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου, έργο με τίτλο «Συνάντηση Ιδεών», σε μάρμαρο.
■ Στην Πλατεία του Τυρνάβου, βρίσκονται τοποθετημένα τρία έργα του.
■ Στο Δίστομο, έργο του με τίτλο «Παγκόσμιο Φιλί», σε χαλκό, ύψους 7,00 μ. για την μεγάλη σφαγή κατά την Κατοχή από τους Γερμανούς.
■ Στην Κύπρο, στη Λάρνακα, μνημείο των Αρμενίων, ύψους 4,00 μ.

Έχει φιλοτεχνήσει πολλά μετάλλια διαφόρων συνθέσεων, σε χαλκό, ασήμι, και πλεξιγκλάς κ.ά.

Σημαντικός αριθμός έργων του
βρίσκονται σε Μουσεία, Πινακοθήκες, Γλυπτοθήκες και Ιδρύματα (Εθνική Πινακοθήκη, Εθνική Γλυπτοθήκη, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Θεσσαλονίκης, Μουσείο I. Βορρέ, Σκιρώνειο Μουσείο, Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, Μουσείο Βούρου-Ευταξία, Υπαίθριο Μουσείο Burgas και Μουσείο Gabrovo στη Βουλγαρία, Μουσείο Κατσίγρα στη Λάρισα, στο Μουσείο Ιατρικής στη Λάρισα, Υπουργείο Πολιτισμού, Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης) καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Καναδάς, Η.Π.Α, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία, Πολωνία, Ουγγαρία, Αίγυπτο, Κύπρο).

Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις για τη συμμετοχή του σε εκθέσεις, πανελλήνιους διαγωνισμούς και συμπόσια.

Ενδεικτικά:

■ Βραβείο για την Μπιενάλε στη Φιλοθέη.
■ Ά Βραβείο στην Έκθεση Ελληνοαμερικανικής Ένωσης.
■ Χάλκινο Μετάλλιο για την έκθεση μεταλλίων Venezia, Monte-catini Arezzo (Ιταλία).
Απονομή Χρυσού Μεταλλίου και Παπύρου από την Academia Internationale BURCKHARDT (Campidoglio d’ oro).
■ Χρυσό Μετάλλιο από τον Μ.Ε.Σ. Λαρίσης «Αριστεύς».
■ ‘Β Διεθνές Βραβείο στο Συμπόσιο Γλυπτικής του Burgas της Βουλγαρίας.
■ Βραβείο Premio Jacob Burckhardt στο Campidoglio- ROMA.
■ Α Βραβείο για την προσφορά του στην Εκπαίδευση από την Association Europeenne des Enseignants, σε ειδική τελετή στην Αρχαιολογική Εταιρεία.
■ Ά Βραβείο Αργυρού ECU από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη συνεισφορά του στην προαγωγή της ιδέας της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης. Το βραβείο του απονεμήθηκε από τον πρόεδρο της A.E.D.E Edmon Klepsch.
■ Δίπλωμα Τιμής από την Associazione Liberi Professionisti Europei για τη συμβολή του στην ευρωπαϊκή τέχνη, Ιταλία, 1975.
■ Αργυρό Μετάλλιο Τιμής από τη Societe d’Encouragement au Progres, Γαλλία, 2000.

Έχει πραγματοποιήσει πολλές ομιλίες και διαλέξεις σχετικές με την τέχνη και το έργο του.

Έχει παραχωρήσει πολλές συνεντεύξεις σε εφημερίδες και περιοδικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς και σε εκπομπές στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Το 1998, προβλήθηκε από την NET αφιέρωμα στο έργο του, με τίτλο «Η Δημιουργία ενός Αγάλματος –
Ένα αφιέρωμα στον γλύπτη Γιώργο Καλακαλλά», διάρκειας 1 1/2 ώρας, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Χονδρογιάννη.

Παράλληλα με την καλλιτεχνική δραστηριότητα του, έχει εκδώσει τα παρακάτω βιβλία:

■ «Γλυπτική», εκδόσεις Ψύχαλος, Αθήνα,1998.
■ «Πλαστικές Δημιουργίες I και II». Εκδόθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π) το 1995 και αφορά τις εργασίες των σπουδαστών του στην Αρχιτεκτονική Σχολή οι οποίες παρουσιάστηκαν στην Γκαλερί «TITANIUM».
■ «Διαφυγή», υπό έκδοση. Θα περιλαμβάνει τις σκέψεις του πάνω στην τέχνη και το απόσταγμα της εμπειρίας του σχετικά με τη διδασκαλία της.

Πληθώρα βιογραφικών αναφορών σχετικά με τον Γεώργιο Καλακαλλά υπάρχει τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

Ο Γιώργος Καλακαλλάς εργάσθηκε ανελλιπώς στην Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π. από το 1965 έως το 2005. Ανέπτυξε συνεχή και συνεπή εκπαιδευτική δραστηριότητα όλα τα χρόνια που δίδαξε στο Ε.Μ.Π στα πλαίσια των μαθημάτων του Εργαστηρίου Πλαστικής του οποίου διατέλεσε Διευθυντής ως Τακτικός Καθηγητής.

Σήμερα κατέχει τον τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή ενώ συνεχίζει να εργάζεται στο εργαστήριο του στο Γέρακα όπου και ζει από το 1989.