Εξαιρετικού ενδιαφέροντος η εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Δήμο Παλλήνης με αναφορά στο νέο βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη υπό τον τίτλο, “Το Ταξίδι του Μέλιτος”.
Η εξέλιξή της εκδήλωσης έδωσε την ευκαιρία να “ακτινογραφηθεί” η προσωπικότητα του μεγάλου Έλληνα πολιτικού, Ελευθέριου Βενιζέλου και να αναδειχθούν στοιχεία, άγνωστα ή και ξεχασμένα από τις νεότερες γενιές, εύλογο ως ένα βαθμό δεδομένου ότι η κεντρική εικόνα που συντηρείται -βοηθούσης και της ιστορίας που αναπαράγεται μέχρι και σήμερα- είναι εστιασμένη στο καθαυτό περιεχόμενο της πολιτικής του διαδρομής.
Η πλοκή του βιβλίου εκτυλίσσεται στη βάση ενός άγνωστου, επτάμηνου υπερατλαντικού ταξιδιού με το κρουαζιερόπλοιο «Ακουιτάνια» που ο Ελευθέριος Βενιζέλος πραγματοποίησε με τη δεύτερη σύζυγο του ‘Έλενα Σκυλίτση το 1921.
Ο «βενιζελοκομμουνιστής» κατά τον πειρακτικό χαρακτηρισμό του Χαρίλαου Φλωράκη, Μίμης Ανδρουλάκης, προφανέστατα θαυμαστής του Βενιζέλου, μέσα από το ιστορικό του μυθιστόρημα, επιδιώκει πρωτίστως να λογαριαστεί με αυτό που αντιλαμβάνεται ως «βενιζελική υμνογραφία».
Κεντρικό πρόσωπο στην δημόσια συζήτηση που έγινε στο αμφιθέατρο του “Οινοποιείου Πέτρου” Παλλήνης το βράδυ της Τρίτης 24 Μαΐου 2016, ο Μίμης Ανδρουλάκης.
Με την εκφραστική έως και πληθωρική τεχνική που -κατά κοινή ομολογία- χαρακτηρίζει το αφηγηματικό ύφος του, διανθισμένο με χιούμορ, απροσχημάτιστο υπαινιγμό και αυτοσαρκασμό, ο Μίμης Ανδρουλάκης έβαλε στον μεγεθυντικό φακό “εικόνες”, μικρά γεγονότα, αφανείς ιστορίες από πηγές που μέχρι και σήμερα δεν είχαν “ξετρυπωθεί” συμβάλλοντας, έτσι, όχι στον εξωραϊσμό της προσωπικότητας που πρωταγωνίστησε σε μία ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο του Ελληνισμού αλλά στην καλύτερη, σαφέστερη κατανόησή της.
Προς την κατεύθυνση αυτή συνέβαλλαν και οι δύο εκπαιδευτικοί που ανέλαβαν εν είδει βιβλιοκριτικής να εμβαθύνουν στις αναφορές του Μίμη Ανδρουλάκη και με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία εκτός της αξιολογικής προσέγγισης του τρόπου συγγραφής του βιβλίου, να μεγεθύνουν στο “φακό προβολής” στοιχεία και πτυχές της προσωπικότητας του Ελ. Βενιζέλου που μέχρι και σήμερα βρίσκονταν εκτός συλλογικής μνήμης.
Οφείλεται να επισημανθεί ότι οι δύο εκπαιδευτικοί, η Βάσια Γερμανού και η Δρ. Αθηνά Χαλκιαδάκη, με τον μελετημένο, περιεκτικό, ποιοτικό λόγο τους –θα το διαπιστώσετε αν τις ακούσετε στο επισυναπτόμενο βίντεο- συνέβαλλαν σημαντικά στην πληρότητα που είχε η όλη εκδήλωση, γεγονός που επιβεβαίωσε και ο συγγραφέας αφήνοντας, μάλιστα να εννοηθεί, ότι ο λόγος τους λειτούργησε υποκινητικά και προς τον ίδιο και για τη συζήτηση που ακολούθησε με τη συμμετοχή των παρευρισκόμενων πολιτών.
Ο συντονισμός της εκδήλωσης έγινε από τη δημοσιογράφο της ΕΡΤ (συμπολίτισσά μας) Βάλια Πετούρη.
Με τρόπο διακριτικό, λιτό και ουσιαστικό οι παρεμβάσεις της, δεν επέτρεψε την σπατάλη του χρόνου και έδειξε – σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε ανάλογες εκδηλώσεις- καλή γνώση του περιεχομένου του παρουσιαζόμενου βιβλίου.
Στην εκδήλωση, μίλησε -εν είδει χαιρετισμού- και ο Δήμαρχος Δήμου Παλλήνης κ. Αθανάσιος Ζούτσος, ο οποίος, υπενθύμισε ότι και το προηγούμενο βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη παρουσιάστηκε με μορφή αξιολόγησης σε αντίστοιχη εκδήλωση του Δήμου Παλλήνης τονίζοντας, μάλιστα, ότι
“κάθε βιβλίο του προερχόμενου από τους Έξω Ποτάμους Λασιθίου, Μίμη Ανδρουλάκη, για να ΄ναι “καλοτάξιδο” θα πρέπει απαραίτητα να “περνάει” από το Δήμο Παλλήνης….”
Τέλος, ο κ. Δήμαρχος απευθυνόμενος προς τον συγγραφέα, δήλωσε ….συνεπής αναγνώστης των βιβλίων του.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν και εκπρόσωποι της κεντρικής πολιτικής σκηνής.
Ο Βουλευτής Λασιθίου, Μανώλης Θραψανιώτης (ΣΥΡΙΖΑ), ο Βουλευτής Αττικής, Βασίλης Οικονόμου (Ν.Δ.) ο πρώην Βουλευτής Λασιθίου, Μιχάλης Καρχιμάκης (Κίνημα Δημοκρατών) και ο Αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής, Πέτρος Φιλίππου.
Ευπρόσωπη και η εκπροσώπηση του Δήμου Παλλήνης. Παρόντες, Αντιδήμαρχοι και πολλοί Δημοτικοί Σύμβουλοι του Δήμου Παλλήνης.
Η προσέλευση κοινού ήταν αθρόα.
Κυριαρχούσε βέβαια το …κρητικό στοιχείο από Γέρακα και Παλλήνη λόγω και της καταγωγής του Μίμη Ανδρουλάκη.
Άλλωστε, ουσιαστική συμμετοχή στην διοργάνωση της εκδήλωσης είχαν και οι δύο συλλογικοί φορείς Κρητών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μας. “Η Μεγαλόνησος” και το “Κρι Κρί”, εκπρόσωποι των οποίων –ο Σήφης Δραμηλάρης και η Μαρία Κακουλάκη- έκαναν σύντομες παρεμβάσεις, χαιρετίζοντας το νέο συγγραφικό έργο του Μίμη Ανδρουλάκη.
Η εκδήλωση υποστηρίχθηκε από τα γνωστά βιβλιοπωλεία της πόλης, “Παιδεία και Γνώση” τα οποία διαχειρίζεται η νέα γενιά της οικογένειας του Διονύση Μπούζα.
Σημ. “Ν”: οι δημοσιευόμενες φωτογραφίες είναι του Στέλιου Βεχλίδη
Η βιβλιοκριτική από τη Βάσια Γερμανού και την Αθηνά Χαλκιαδάκη
Για τους αναγνώστες του ΝΕΟΛΟΓΟΥ που θέλουν να έχουν μια πληρέστερη «εικόνα» για το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη, συνιστούμε να διαβάσουν τις αναφορές των δύο εκπαιδευτικών, Βάσιας Γερμανού και Αθηνάς Χαλκιαδάκη που ακολουθούν.
Βάσια Γερμανού
«Είναι τώρα κάμποσος καιρός που η κ. Ειρήνη Κουνενάκη, αντιδήμαρχος του τόπου μας , της Παλλήνης, μου μίλησε για αυτή την εκδήλωση, με αφορμή την παρουσίαση του νέου βιβλίου του κ. Μίμη Ανδρουλάκη «Ταξίδι Μέλιτος».
Να σας πω μερικές κουβέντες για το συγγραφικό του έργο.
Ο χρόνος μικρός, περιορισμένος, τα λόγια θα πρέπει να στριμωχτούν μέσα στις προτάσεις, να συμπυκνωθούν αν είναι δυνατόν. Κι εκεί ήρθε για ξεκίνημα, στο νου, μια φράση του Ιρλανδού συγγραφέα, Όσκαρ Ουάϊλντ:
«Συγγραφέας είναι κάποιος που έχει εκπαιδεύσει το μυαλό του να είναι άτακτο.» …και το “άτακτο” με το ότι δεν μπαίνει σε περιορισμούς, χρονικούς ή σε νόρμες, κι όχι ότι είναι τρελό… αν και ο Νίκος Καζαντζάκης είχε πει «Η Κρήτη δεν θέλει νοικοκυραίους, θέλει κουζουλούς. Αυτοί οι κουζουλοί την κάνουν αθάνατη.»
… Ίσως, αυτή τη σιρμαγιά έχει κατά νου ο Μίμης Ανδρουλάκης για να γράψει όσα βιβλία κι όχι μόνο, έχει ως τώρα εκδώσει.
Είναι εδώ και δυο χρόνια που διάβασα τον τίτλο:
“Ο Μίμης Ανδρουλάκης αφήνει την πολιτική για τα βιβλία του” και λίγα σχόλια, μεταξύ άλλων, όπως: … “Την αποχώρησή του από την πολιτική φαίνεται να συζητά … κι αναμένεται να επιστρέψει στο συγγραφικό του έργο.”
Ποιο είναι αυτό το συγγραφικό του έργο; Αυτό, λοιπόν, αποτελείται από λογοτεχνικά και πολιτικοϊδεολογικά βιβλία και πολλές μελέτες.
Εκτός φυσικά από το Ταξίδι μέλιτος του 2015 από τις Εκδόσεις Πατάκη ( και για το οποίο βρεθήκαμε εδώ στο όμορφο Οινοποιείο Πέτρου) …πηγαίνουμε χρονικά ένα έτος προς τα πίσω.
Είναι το βιβλίο Αλλέγκρα (επίσης των Εκδόσεων Πατάκη) το οποίο, βιβλίο, εστιάζει στην ανάγκη του Έλληνα να ξανακερδίσει το κέφι του για ζωή που του ρούφηξε η αδυσώπητη κρίση και να ξαναβρεί τη χαρά του μέσα από αισιόδοξες σκέψεις και καταστάσεις.
Μήπως, κ. Ανδρουλάκη, πρέπει να το ξανασυζητήσουμε κι αυτό μαζί με το καινούργιο σας βιβλίο κι αντί για τη «Βυρωνική ρακοποσία» της Αλλέγκρας, να έχουμε όχι τσάι από φύλλα κόκας, όπως έπινε ο Ελευθέριος Βενιζέλος στις Άνδεις του Περού, αλλά κρασάκι της συντροφιάς και της κουβέντας;;
Στο πέρασμα από το 1979 με «Τα προβλήματα του Κράτους» μέχρι το 2015 και το «Ταξίδι Μέλιτος» μεσολαβούν πολλά έργα: λογοτεχνικά, πολιτικά , ιδεολογικά, μελέτες, θεατρικά έργα και άλλα αφηγήματα για το ραδιόφωνο. Στο οποίο, ραδιόφωνο, και ιδιαίτερα στον Flash 9,61, δημιούργησε τις ραδιοφωνικές εκπομπές «Καινά δαιμόνια», «Γυμνό Σάββατο» και «Ε, φίλε!».
- Το 1982 εκδίδει την «Σοσιαλιστική αυτοδιαχείριση και γραφειοκρατία» (Σύγχρονη Εποχή)
- Το 1983 εκδίδεται «Ο σοσιαλισμός στο κατώφλι του 2000» από τη (Σύγχρονη Εποχή)
- Το 1987 «Ο Λένιν για τα σύγχρονα προβλήματα του κράτους και της επανάστασης» (Σύγχρονη Εποχή )
- Το 1992, είναι το «Μετά» από τα (Νέα Σύνορα)
=>( Αυτά ως πολιτικά και ιδεολογικά έργα)
Από το ’94 και μετά, τα έργα ακολουθούν μια ταχύτητα εκδόσεων εντυπωσιακή:
- The Dream. Σκιές στην Αθήνα (το 1994 από τις εκδόσεις Καστανιώτης και με τις εκδόσεις αυτές συνεχίζει μέχρι και το 2011)
- Ο σωσίας και οι δαίμονες του πάθους (Πραγματεύεται αλλόκοτες ιστορίες) (Καστανιώτης, 1995)
- Ο μυστικός Νοέμβρης (Μυθιστόρημα) (Καστανιώτης, 1996)
- Το χαμένο μπλουζ (Μυθιστόρημα) (Καστανιώτης, 1997)
- Μν ( Μ εις την νιοστή δύναμη) (Γυναικείο αντιμυθιστόρημα) (Καστανιώτης, 1999)(ένα βιβλίο με ιστορικό παρελθόν)
- Η γυναίκα της όγδοης μέρας. Μυστικός έρως – Απόκρυφος βίος (Μυθιστόρημα) (Καστανιώτης, 2001)
- Τάνγκο του Τσε. Από την Τάνια στην Τίνα: (There is no alternative) (Καστανιώτης, 2002)
- Gap.Βαμπίρ και Κανίβαλοι. – Το ρίσκο μιας νέας σύγκρουσης των γενεών (Καστανιώτης, 2004)
- Ζητούνται αλχημιστές (Καστανιώτης, 2005)
- Θηλυκό Πόκερ (Καστανιώτης, 2006)
- Λευκό Κοτσύφι – blue tree – Μαύρο Καράβι (Καστανιώτης, 2008)
- E, Πρόεδρε! (Καστανιώτης, 2009)
- Η έβδομη αίσθηση (Καστανιώτης, 2010)
- Έτσι κάνουν όλες (Καστανιώτης, 2011)
- Εδώ αρχίζουν οι εκδόσεις Πατάκη , κι έχουμε το βιβλίο…
- Όπλων κρίσις – Νεκρικοί Διάλογοι για την Αριστερά (2012)όπου σημαντικές προσωπικότητες της Αριστεράς συγκρίνουν τις δικές τους περιπέτειες με αυτές της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Αριστεράς από το 2008 και εξής. Είναι το μοναδικό βιβλίο από όσα αναφέρω, που έχει τον τίτλο με το πολυτονικό σύστημα, με δασεία και οξεία! Ίσως επειδή είναι παρμένος από σκηνή του Τρωικού Πολέμου.
- Ο κόκκινος κάβουρας (2013) και …
Το 2015 εκδίδεται από τις εκδόσεις Πατάκη όπως είπαμε : «Το μαύρο κουτί», με αφορισμούς περί ηγεσίας και στρατηγικής, και φυσικά το «Ταξίδι μέλιτος».
Σε ό,τι έχει να κάνει με το «Μαύρο κουτί», θεωρώ ότι επέλεξε με σημειολογικό χαρακτήρα την έκδοση αυτών των αφορισμών όπως τους αποκαλεί, σε μια εποχή κρίσιμη (συνέπεσε η έκδοση με τις 100 ημέρες της νέας τότε κυβέρνησης). Μελετημένο το χρονικό σκηνικό της εμφάνισης του βιβλίου , τηρώντας αυτό που έλεγε ο Μένανδρος:
– «Μη βιάζεσαι σε εκείνα που δεν πρέπει και πάλι μην αργείς σε εκείνα που πρέπει να βιάζεσαι».
Συμμετείχε στις: «Δημόσιες επιχειρήσεις και ανάπτυξη» , στο «Αυτή ήταν η Ελλάδα» και «Για μια δημοκρατική ραδιοτηλεόραση».
Οι , δε , μελέτες του είναι πολλές με αναφορές σε ποικίλα θέματα όπως: πολιτικά , κοινωνικά, οικονομικά, εκπαιδευτικά σε σχέση με την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η παγκοσμιοποίηση κλπ. Τουλάχιστον 12 μελέτες.
- Κόμματα και στρατηγικές των τάξεων”
- Κοινωνική δομή και πολιτικά κόμματα”
- Μακροπρόθεσμες τάσεις του πολιτικού συστήματος της Ελλάδας”
- Επιστήμη και τέχνη της πολιτικής”
- 25 λέξεις για μια νέα Αριστερά”
- Νέο κοινωνικό και οικολογικό συμβόλαιο”
- Μύθος και λόγος στις μεγάλες ιδεολογίες”
- Ψυχανάλυση και μύθος”
- Globalization: νέες ευκαιρίες – νέες αντιθέσεις”
- Διαχείριση του ρίσκου στην οικονομία”
- Νέος Ευρωπαϊσμός”
- Οι ριζικές αλλαγές στα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια”
Ορισμένα από τα βιβλία του λέγονται μυθιστορήματα.
Άλλα έχουν θέση ιστορικών τοποθετήσεων ή πολιτικών ή οικονομικών, ή ανάμιξη αυτών σε πλαίσιο κοινωνικό. Η πένα του Μίμη Ανδρουλάκη υποτάσσεται στο μυαλό και την σκέψη του, όμως θεωρώ πως πρόσωπα που περιγράφονται , ξεπετάγονται ατίθασα και τον καθοδηγούν: τέτοια πρόσωπα μπορούν να είναι μόνο οι γυναίκες, στις οποίες έχει καταθέσει τις ώρες του και εν τέλει και την πένα του, προσποιούμενος ίσως λίγη αδιαφορία, όπως κι ο ίδιος στο «Μαύρο Κουτί» λέει για την προσποίηση ως αφορισμό, ό,τι ισχύει δηλαδή και για την εξουσία (εξ’ άλλου η εξουσία είναι κι αυτή γένους θηλυκού».
Ειρήσθω εν παρόδω, ξέρετε ο Αριστοτέλης Ωνάσης έλεγε ότι « Όλο το χρήμα του κόσμου δεν θα είχε το παραμικρό νόημα, αν δεν υπήρχαν οι γυναίκες»!
Παραφράζοντας το «άτακτο μυαλό» του Ουάϊλντ θα μιλούσα για την «άτακτη πένα» σε χρόνο και χώρο, όμως επειδή, όπως είπε κι ο Άγγλος συγγραφέας Έντουαρτ Μπούλβερ – Λύττον: «Η πένα είναι πιο δυνατή από το ξίφος», ο συγγραφέας Μίμης Ανδρουλάκης μάχεται με επιδεξιότητα στοχεύοντας στην καρδιά των κατά σειρά, θεμάτων του. Το μελάνι είναι νωπό και πολλά υποσχόμενο… αναμένοντας, λοιπόν, το επόμενο βιβλίο και έχοντας μπροστά μας το «Ταξίδι μέλιτος»…
Κύριε Μίμη Ανδρουλάκη « Το βιβλίο σας , χαρά μας!»
Δρ. Αθηνά Χαλκιαδάκη
Η πρώτη εντύπωση…
«Πριν καλά καλά ξεκινήσω το διάβασμα, ο συγγραφέας, δε μου άφησε πολλά περιθώρια να πιστέψω τον τίτλο του βιβλίου του…Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία απεικονίζει ένα ζευγάρι: εκείνος κοιτά μάλλον με σοβαρό ύφος το φακό κι εκείνη, γυρισμένη προφίλ, έχει αλλού το βλέμμα στραμμένο.
Ο τίτλος μπροστά από τη φωτογραφία: Ταξίδι μέλιτος ενώ στο οπισθόφυλλο ο Μίμης Ανδρουλάκης το περιγράφει ως γαμήλιο ταξίδι προ της αβύσσου που φέρνει στο φως κρυμμένα μυστικά και σκιές του παρελθόντος….
Ανοίγοντας και την πρώτη σελίδα, διαβάζω με έκπληξη ότι: “Δύσκολα, θα έλεγες αυτό το ζευγάρι νιόπαντρο. Απίθανο να το φανταστείς να κάνει έρωτα πριν ανοίξει τα μάτια του”.
Συνειδητοποίησα, λοιπόν, ότι το βιβλίο αυτό μου υπόσχεται πολύ περισσότερα από την απλή περιγραφή των εμπειριών ενός νιόπαντρου διάσημου ζευγαριού ταξιδιωτών, του Ελευθέριου Βενιζέλου και της Έλενας Σκυλίτση, μέσα στο πολυτελές κρουαζιερόπλοιο “Ακιτάνια”.
Ο προορισμός…..
Η ιστορική συγκυρία κατά την οποία πραγματοποιείται το “ταξίδι του μέλιτος”, είναι ιδιαίτερα στενόχωρη για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον κεντρικό ήρωα του μυθιστορήματος, μιας που, λίγους μήνες μετά από το θρίαμβο της Συνθήκης των Σεβρών το 1920, δέχεται μια απίστευτη εκλογική πανωλεθρία που δεν του επέτρεψε να συμμετάσχει ούτε ως βουλευτής στην πολιτική ζωή της Ελλάδας. Η Μικρασιατική Εκστρατεία, την οποία ο ίδιος αποφάσισε, εξελίσσεται μέσα σε ένα εχθρικό πολιτικό και διπλωματικό τοπίο για την Ελλάδα. Μερικούς μήνες αργότερα θα συντελεστεί η Μικρασιατική καταστροφή.
Ο ίδιος ζει αυτοεξόριστος στο Παρίσι, μετά την εκλογική του ήττα, παντρεύεται την πλούσια ελληνικής καταγωγής Έλενα Σκυλίτση και ξεκινούν μαζί αυτό το γαμήλιο ταξίδι το 1921, που διαρκεί 7 μήνες και μια ζωή!
Το ταξίδι ξεκινά από το Σαουθάμπτον. Με ενδιάμεσους σταθμούς Νέα Υόρκη, Χόλιγουντ, Κολοράντο, Μαϊάμι, Αβάνα, Λίμα, έχει προορισμό το Μάτσου Πίτσου, στο νότιο Περού. Εκεί, στη Λατινική Αμερική, 100 χρόνια πριν την εποχή του Βενιζέλου, ο Σιμόν Μπολιβάρ αφιέρωσε τη ζωή του στην απελευθέρωση των ισπανικών αποικιών και οραματίστηκε την ένωσή τους. Καθόλου τυχαία η επιλογή, αυτού του προορισμού!
Στο ταξίδι αυτό, ο Βενιζέλος μεταφράζει μετά μανίας το Θουκυδίδη, αναζητώντας εκλεκτικές συγγένειες με τον εξόριστο στρατηγό των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο…Εκεί, κάνει την αυτοκριτική του και δηλώνει ότι “αποχωρεί οριστικά από την πολιτική ζωή”. Κανείς, όμως, δεν τον πίστεψε….
Το ταξίδι…..
Προχωρώντας την ανάγνωση του βιβλίου δεν ήταν λίγες οι φορές που ένιωθα ότι διάβαζα ένα περιοδικό λάιφ στάιλ εποχής….Παρέλασαν από μπροστά μου ένα σωρό διάσημοι αστοί του 20ου αιώνα μαζί με τα κουτσομπολιά τους. Μεγιστάνες του πλούτου, προσωπικότητες της πολιτικής, του εκκλησιαστικού ιερατείου, της τέχνης, της μουσικής, του θεάματος, της διανόησης: όπως η Πηνελόπη Δέλτα, Γληνός, Παντερέφσκι, Κυβέλη, Καβάφης, Παλαμάς, Καζαντζάκης…μέχρι και ο Λόρενς της Αραβίας…
Πίσω όμως από τα απολαυστικά ερωτικά κουτσομπολιά των διάσημων αστών που πέρασαν από τη ζωή του Βενιζέλου, κρύβονται καταστάσεις που επηρέασαν σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Εκεί, οι νίκες της διπλωματίας δεν πιστώνονται στους πολιτικούς αλλά στις γυναίκες τους και στους μυστικούς εραστές τους…Εκεί, “ξεχωριστές και ιδιόρρυθμες γυναίκες διασταυρώνονται με το ελληνικό ζήτημα”.
Μια τέτοια γυναίκα ήταν η Ίντιθ, σύζυγος του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών που κατάφερε να αλλάξει τη στάση του σύζυγού της υπέρ της Ελλάδας….αξιοποιώντας την ερωτική σχέση της με το διάσημο πιανίστα, Παντερέφσκι. Ο πιανίστας Παντερέφσκι, απολάμβανε τη λατρεία των γυναικών, ήταν ας πούμε, ο Έλβις Πρίσλευ της εποχής….Μπαινόβγαινε στα προεδρικά σαλόνια, ήταν φίλος του Βενιζέλου, με πολλά κοινά στοιχεία με κείνον. Κατάφερε λοιπόν να επηρεάσει την σύζυγο του προέδρου της Αμερικής και ερωμένη του, υπέρ του Βενιζέλου και των διεκδικήσεών του, κι εκείνη με τη σειρά της…τον άντρα της…
Από το ταξίδι δε λείπουν οι σκηνές ζηλοτυπίας της Έλενας και οι “πολιτισμένοι διαπληκτισμοί” τους ,που προκαλούν διαρκώς το Βενιζέλο να απολογείται για την προσωπική του ζωή και τις πολιτικές του επιλογές…Η εριστική της διάθεση, που κορυφώνεται στο τέλος του βιβλίου, με έκανε να αναρωτηθώ….γιατί παντρεύτηκε τη γυναίκα αυτή στα 57 του χρόνια…..!
Ο Βενιζέλος και η αρμονία των αντιθέσεων….
Πέρα από όλα όμως….ήταν η παρουσία του Βενιζέλου που έκανε το ταξίδι ιδιαίτερα γοητευτικό….κι εκείνη η αρμονία των αντιθέσεων του.
Ο άνθρωπος που έβγαλε τέσσερις επαναστάσεις, δυο Βαλκανικούς πολέμους, έναν Παγκόσμιο και ξεκίνησε τη Μικρασιατική Εκστρατεία’, ήταν: “ορθολογιστής” μα συναισθηματικός που υπολογίζει και στο “τυχερό του άστρο”, παθιασμένος επαναστάτης μα ταπεινός στους επαίνους των αναρίθμητων θαυμαστών του, “αγνωστικιστής, που σέβεται τη χριστιανική παράδοση, κάνει το σταυρό του αλλά δεν τον ακουμπά η μεταφυσική. Είναι λάτρης του γυναικείου φύλου. ‘Άλλοτε προτιμά “τις συμβατικές αλλά πολύ θηλυκές και άλλοτε τις ανεξάρτητες διανοούμενες” γυναίκες. Ζει ως “τύπος μποέμ” όμως παντρεύεται την πάμπλουτη αλλά ιδιότροπη Έλενα. Ενώ δεν θέλει το βασιλιά, δεν έδωσε τη συνταγματική λύση που ζητούσε ο λαός, το 1910, για να ξεριζώσει μιας και καλής τη μοναρχία….Γιατί, αλήθεια, κλώτσησε τότε την ευκαιρία να τελειώσει τη βασιλεία στην Ελλάδα; Πόσο διαφορετική θα ήταν τότε η εξέλιξη της ιστορίας…
Σπάνιο δείγμα διπλωματικής ευφυίας, δε διστάζει να αλλάξει στρατόπεδο όταν παραστεί ανάγκη: “όπου ‘χει δυο αγαπητικές έχει χαρά μεγάλη, όταν μαλώσει με τη μια, τα φτιάχνει με την άλλη”, όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέει….
Χρησιμοποιεί διαφορετικές διπλωματικές πρακτικές ανά περίσταση. Επιλέγει άλλοτε το “ντουφέκι και παζάρι” κι άλλοτε τον “έντιμον συμβιβασμόν” ανάλογα με τις κάθε φορά δημιουργικές ασάφειες στις ορέξεις των μεγάλων δυνάμεων….
Καλοπιάνει τους καπεταναίους Ανατολικής και Δυτικής Κρήτης το 1987, διεκδικώντας την ενότητά τους στην κρητική επανάσταση: “Σεις είστε ρόδα Καστρινά, αθοί τω Ρεθεμιώτω, του Μεραμπέλου γιασεμιά και βιόλες των Χανιώτων ή :Από την Σητεία ως τα Χανιά, όλη η Κρήτη αξίζει, ποιον κλώνο του βασιλική κόβεις και δε μυρίζει”.
Ο απλός λαός, όμως, που δεν κατανοεί τα διπλωματικά τερτίπια του, του αφιερώνει μια άλλη μαντινάδα: ”άλλα ‘λεγες, άλλα κανες, αλλά ‘πες, άλλα κάνεις, άλλα λογιάζεις, άλλα λες κι άλλα στο νου σου βάνεις”.
Η Κρήτη μέσα του….
Συχνά μιλά με μαντινάδες και αυτοσαρκάζεται: “Οι πέρδικες είναι πολλές μα πού ναι το τουφέκι, η κάννη του εσκούριασε κι ο πετεινός δε στέκει”.
Αποδίδει τα πάντα στο κρητικό του ταμπεραμέντο:
τις συναισθηματικές του υπερβολές, τις αποφάσεις του, τον τρόπο που βλέπει τον κόσμο και τις ανθρώπινες σχέσεις!“Είμαι Κρητικός Ελενάκι, όχι Χιώτης απ’ το Λονδίνο “, λέει με καυστικό χιούμορ στη γυναίκα του….”
Η Κρήτη είναι πανταχού παρούσα στην ψυχή του Βενιζέλου: από τα μάραθα με τον μπακαλιάρο, τα ρεβίθια και τους ασκολύμπρους, εδέσματα που νοσταλγεί όταν τρώει στα πολυτελή εστιατόρια του Παρισιού, μέχρι τα τοπία της κρητικής γης….που βλέπει συνεχώς μπροστά του….Τολμά μάλιστα να συγκρίνει την ιλιγγιώδη θέα του Γκράντ Κάνιον με το φαράγγι της Σαμαριάς…..!
Λίγες μέρες πριν το τέλος του ταξιδιού της δικής του ζωής το 1936 στο Παρίσι, αναστενάζει λέγοντας: “Αχ και ν’ άνοιγα τα παράθυρα να μυρίσω το ξημέρωμα στα περιβόλια της Χαλέπας, ν’ αφήσω το βλέμμα μου στον κόλπο της Σούδας, στο Κρητικό Πέλαγος”.
Αυτοκριτική….και μεγάλες αλήθειες….
Δεν είναι λίγες οι φορές που κάνει την αυτοκριτική του, αποκαλύπτει λάθη και αλήθειες της αθέατης πλευράς της ιστορίας, όταν τον προκαλούν σε συζητήσεις διάφοροι συνταξιδιώτες του….
Οραματίστηκε την Ελλάδα των Δυο ηπείρων και των 5 θαλασσών αντίθετα με τη μικρή αλλά έντιμη και ασφαλή Ελλάδα που ήθελαν οι βασιλικοί….
Παραδέχεται όμως, ότι:
“Τον κούρασα το λαό, υπερτίμησα τις δυνάμεις του έθνους” ή ότι: “Καλή η υψηλή διπλωματία αλλά έχασα το καφενείο”…
Απομυθοποιεί την πολιτική και τους πολιτικούς, θεωρώντας ότι :“τυφλές παρορμήσεις και ασυγκράτητα πάθη ωθούν τα άτομα στη δημόσια σφαίρα να θέλουν όλο και περισσότερα και να χάνουν τη συναίσθηση των ορίων….”
Καταθέτει τη βαθιά του πεποίθηση ότι “ο στρατός δεν πρέπει να αναμειγνύεται με την πολιτική”. Τι έγινε όμως με το πραξικόπημα των βενιζελικών του 1935, που άνοιξε το δρόμο για τη δικτατορία του Μεταξά;
Τροφή για όλους…..
Ποιος είναι, τελικά, ο Βενιζέλος στη συνείδηση του σύγχρονου Έλληνα: εκείνος που διπλασίασε την Ελλάδα ή εκείνος που ξεκίνησε τη Μικρασιατική Εκστρατεία η οποία έφερε τη Μικρασιατική καταστροφή; Ήταν δυνατόν να ευοδωθεί η πολιτική του Βενιζέλου δίχως αυτόν;
Πολλές απαντήσεις δίνονται μέσα από τα παρασκήνια της ιστορίας που παρουσιάζει το μυθιστόρημα αυτό: εξαγορές βουλευτών, διαπλοκές των ισχυρών της ελληνικής παροικίας, την “ιμπεριαλιστική διανομή” των Μεγάλων Δυνάμεων, τη συμμαχική τους υποκρισία και τα διπλά τους παιχνίδια.. Δημιουργεί όμως και πολλές απορίες….
Σε κάνει να θες να αντιπαραβάλεις τις δικές σου ιστορικές αναπαραστάσεις για την εποχή εκείνη ή να ξαναψάξεις τις ιστορικές αλήθειες που ήξερες….
Κυρίως όμως δίνει την ευκαιρία στον κάθε αναγνώστη να γνωρίσει τον Βενιζέλο τόσο, όσο κανένα βιβλίο Ιστορίας δεν του έμαθε ποτέ.
Ο Μίμης Ανδρουλάκης…στο ταξίδι….
Όταν έφτασα πια στο τέλος του ταξιδιού αυτού, ήθελα πολλά να ρωτήσω τον ίδιο το Βενιζέλο αλλά και τον Μίμη Ανδρουλάκη….Μιας που.. όσο διάβαζα ξεχνούσα ότι ο Ανδρουλάκης μιλά για τον Βενιζέλο και όχι ο Βενιζέλος για τον εαυτό του….
Πού είναι, αλήθεια, ο Μίμης Ανδρουλάκης μέσα σε όλο αυτό το ταξίδι; Φαίνεται να είναι κάπου ανάμεσα στο μυθιστορηματικό και τον πραγματικό χρόνο, να χτίζει τις γέφυρες μεταξύ του μύθου και της πραγματικότητας ώστε να περνάς ανάμεσά τους, πιστεύοντας το μύθο σαν αλήθεια και απολαμβάνοντας την αλήθεια σαν μύθο….Και λέω “φαίνεται”…. γιατί το πού πραγματικά είναι και ποια είναι η δική του σχέση με το Βενιζέλο είναι κάτι που θα μας αποκαλύψει ο ίδιος στη συνέχεια…
Να ευχηθώ, λοιπόν, “καλό ταξίδι” σε κείνους που θα αποφασίσουν να συνταξιδέψουν με το ζεύγος Βενιζέλου….
Εγώ μόλις επέστρεψα…..!»
